Co grozi za jazdę po alkoholu?

Co grozi za jazdę po alkoholu?

W Polsce jazda pod wpływem alkoholu jest surowo karana. Przepisy określają szczegółowo dopuszczalne stężenie alkoholu oraz kary za jego przekroczenie. Z tego artykułu dowiesz się, co oznacza stan nietrzeźwości lub po użyciu alkoholu, a także jakie konsekwencje prawne grożą za jazdę po alkoholu oraz jakie są możliwości złagodzenia odpowiedzialności, w tym poprzez stosowanie w aucie blokady alkoholowej.

Stan nietrzeźwości i stan po użyciu alkoholu

Dopuszczalne normy stężenia alkoholu i definicje prawne:

  • stan nietrzeźwości zachodzi, gdy:
  • zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub
  • zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość;

(podstawa prawna: art. 115 § 16 Kodeksu karnego)

  • stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:
  • stężenia we krwi od 0,2 promila do 0,5 promila alkoholu albo
  • obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3 (podstawa prawna: art. 46 ust. 2 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi)

WAŻNE

Powyższe rozróżnienie i wskazane normy są bardzo ważne, ponieważ prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości stanowi przestępstwo, zaś prowadzenie po użyciu alkoholu jest tylko wykroczeniem.

W przypadku przestępstwa sprawca podlega karze pozbawienia wolności do lat 3 (art. 178a § 1 Kodeksu karnego; przy recydywie od 3 miesięcy do lat 5 – art. 178a § 4 Kodeksu karnego).

Zakaz prowadzenia pojazdów wymierza się na okres od 3 do 15 lat, a w niektórych sytuacjach można go orzec nawet dożywotnio.

Istnieje również w wyjątkowych sytuacjach możliwość warunkowego umorzenia postępowania na okres próby, który wynosi od 1 roku do 3 lat.

Co ważne, umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów na krótszy okres niż przy standardowym skazaniu, tj. na okres od 1 roku do lat 2.

Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie zwłaszcza w sytuacji, gdy jednocześnie nałoży na sprawcę dodatkowe obowiązki, np. zobowiąże skazanego do:

  • informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,
  • powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
  • poddania się terapii uzależnień.

Jeśli zawartość alkoholu w organizmie sprawcy przestępstwa wynosiła co najmniej 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm3 w wydychanym powietrzu – Sąd obowiązkowo orzeka przepadek pojazdu. Sąd może odstąpić od orzeczenia przepadku, jeżeli zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami (art. 178a § 5 Kodeksu karnego).

W przypadku wykroczenia sprawca podlega karze aresztu albo grzywny nie niższej niż 2500 złotych (art. 87 § 1 Kodeksu wykroczeń). Grzywnę wymierza się w wysokości do 30.000 złotych.

Sąd obowiązkowo orzeka zakaz prowadzenia pojazdów. W przypadku wykroczenia zakaz prowadzenia pojazdów wymierza się na okres od 6 miesięcy do 3 lat.

Stan nietrzeźwości – powyżej 0,5 promila we krwi (0,25 mg w wydychanym powietrzu)

Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3 (art. 178a § 1 Kodeksu karnego).

W przypadku przestępstwa z art. 178a § 1 Kodeksu karnego, sąd może zamiast kary pozbawienia wolności orzec karę ograniczenia wolności nie niższą od 4 miesięcy albo grzywnę nie niższą od 150 stawek dziennych, w szczególności jeżeli równocześnie orzeka środek karny, środek kompensacyjny lub przepadek. (art. 37a § 1 Kodeksu karnego).

Dodatkowo sprawca otrzymuje 15 punktów karnych.

(podstawa prawna: rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 września 2023 r. w sprawie ewidencji kierujących pojazdami naruszających przepisy ruchu drogowego)

Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu pojazd inny niż mechaniczny podlega karze aresztu albo grzywny nie niższej niż 2500 złotych (art. 87 § 1a Kodeksu wykroczeń).

Grzywnę wymierza się w wysokości do 5.000 złotych. Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów innych niż mechaniczne.

Recydywa

Jeżeli sprawca był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub dopuścił się czynu w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 (art. 178a § 4 Kodeksu karnego).

Dodatkowo sprawca otrzymuje 15 punktów karnych.

Naruszenie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych

Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu, prowadzi pojazd mechaniczny, nie stosując się do decyzji właściwego organu o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 (art. 180a Kodeksu karnego).

(Starosta wydaje decyzję administracyjną o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami w przypadku orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów – art. 103 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami).

Kto nie stosuje się do orzeczonego przez sąd zakazu prowadzenia pojazdów podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 (art. 244 Kodeksu karnego).

Sąd zobowiązany jest dodatkowo orzec zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w razie skazania za przestępstwo określone w art. 180a i art. 244 Kodeksu karnego – na okres od 1 roku do 15 lat.

Dodatkowo sprawca przestępstwa z art. 180a i art. 244 Kodeksu karnego otrzymuje 15 punktów karnych.

WAŻNE

W przypadku naruszenia zakazu prowadzenia pojazdów, po upływie połowy okresu, na który orzeczono kolejny zakaz prowadzenia pojazdów (nie mniej niż 1 rok), można do sądu złożyć wniosek o skrócenie tego okresu i uznanie tego środka karnego za wykonany.

Stan po użyciu alkoholu – 0,2–0,5 promila we krwi (0,1–0,25 mg w wydychanym powietrzu)

Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, nie zachowując należytej ostrożności, powoduje zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny w wysokości nie niższej niż 2.500 złotych (art. 86 § 2 Kodeksu wykroczeń).

Grzywnę wymierza się w wysokości do 30.000 złotych. Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów.

Dodatkowo sprawca otrzymuje 10 albo 12 punktów karnych.

Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze aresztu albo grzywny nie niższej niż 2500 złotych (art. 87 § 1 Kodeksu wykroczeń).

Grzywnę wymierza się w wysokości do 30.000 złotych. Sąd obowiązkowo orzeka zakaz prowadzenia pojazdów.

Dodatkowo sprawca otrzymuje 15 punktów karnych.

Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu pojazd inny niż mechaniczny, podlega karze aresztu albo karze grzywny nie niższej niż 1000 złotych (art. 87 § 2 Kodeksu wykroczeń).

Grzywnę wymierza się w wysokości do 5.000 złotych. Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów innych niż mechaniczne.

Recydywa

Kierującemu pojazdem mechanicznym ukaranemu za wykroczenie określone w art. 86 § 2, art. 87 § 1, który w ciągu dwóch lat od ostatniego prawomocnego ukarania popełnia to samo wykroczenie wymierza się karę grzywny w wysokości nie niższej niż dwukrotność dolnej granicy ustawowego zagrożenia (art. 38 § 2 Kodeksu wykroczeń).

Odpowiedzialność właściciela pojazdu

Właściciel, posiadacz, użytkownik lub prowadzący pojazd, który na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu dopuszcza do prowadzenia pojazdu osobę znajdującą się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, podlega karze grzywny (art. 96 § 1 pkt 3 Kodeksu wykroczeń).

Grzywnę wymierza się w wysokości od 20 do 5.000 złotych.

Prowadzenie pojazdu bez uprawnień

Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd mechaniczny, nie mając do tego uprawnienia, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny nie niższej niż 1.500 złotych (art. 94 § 1 Kodeksu wykroczeń).

Dodatkowo sprawca otrzymuje 10 punktów karnych.

Grzywnę wymierza się w wysokości do 30.000 złotych. Sąd obowiązkowo orzeka zakaz prowadzenia pojazdów.

Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd inny niż mechaniczny, nie mając do tego uprawnienia, podlega karze nagany albo karze grzywny do 1.500 złotych (art. 94 § 1a Kodeksu wykroczeń).

Środek odurzający

W polskim prawie nie ma progów pozwalających na zróżnicowanie stanu „po użyciu” i „pod wpływem” środka odurzającego.

W przypadku przestępstw popełnionych pod wpływem środków odurzających – inaczej niż w odniesieniu do alkoholu – nie obowiązuje zatem domniemanie, że określone ich stężenie w organizmie powoduje zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu lub jego brak (np. w nauce toksykologii wyrażany jest pogląd, że wartość stężenia progowego dla stanu pod wpływem środka odurzającego w postaci THC {delta9-tetrahydrokannabinolu} wynosi powyżej 2,5 ng/ml, zaś stanu po użyciu tego środka od 1 ng/ml do 2,5 ng/ml).

W orzecznictwie sądowym przyjmuje się jednakże, że są to wyłącznie progi statystyczne, w związku z tym sąd rozpoznając sprawę o przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji popełnione pod wpływem środka odurzającego każdorazowo musi ustalić w oparciu o zebrane dowody, np. opinię biegłego i zeznania świadków – niezależnie od stężenia narkotyku w organizmie – czy środek ten miał realny wpływ na sprawność psychomotoryczną kierującego pojazdem w stopniu podobnym, jak w sytuacji znajdowania się w stanie nietrzeźwości.

W przypadku stanu po użyciu środka odurzającego nie jest wymagane wykazanie wpływu tego środka na organizm, a wystarczy samo stwierdzenie w organizmie jakiegokolwiek objętego kontrolą prawną środka zarówno w formie aktywnego związku macierzystego, jak i jego nieaktywnego metabolitu. W praktyce wykrycie w organizmie ludzkim metabolitu marihuany lub haszyszu w postaci THCCOOH przesądza o istnieniu stanu „po użyciu” środka odurzającego, co będzie stanowiło wykroczenie.

Zakaz prowadzenia pojazdu w przypadku jazdy po alkoholu

ZAPAMIĘTAJ

Przestępstwo – od 3 do 15 lat, w niektórych sytuacjach dożywotnio.

Wykroczenie – od 6 miesięcy do 3 lat.

PRZESTĘPSTWO

W przypadku popełnienia przestępstwa orzeczenie przez Sąd zakazu prowadzenia pojazdów jest obowiązkowe.

Sąd obowiązkowo orzeka, na okres nie krótszy niż 3 lata, zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia określonego w art. 173, art. 174 lub art. 177 lub po takim zdarzeniu, a przed poddaniem go przez uprawniony organ badaniu w celu ustalenia zawartości alkoholu lub środka odurzającego w organizmie, spożywał alkohol lub zażywał środek odurzający (art. 42 § 2 Kodeksu karnego).

Sąd obowiązkowo orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie popełnienia przestępstwa określonego w art. 178a § 4 (tj. w przypadku recydywy) lub jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 173, którego następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, albo w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 177 § 2 lub art. 355 § 2 był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, lub po takim zdarzeniu, a przed poddaniem go przez uprawniony organ badaniu w celu ustalenia zawartości alkoholu lub środka odurzającego w organizmie, spożywał alkohol lub zażywał środek odurzający, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami (art. 42 § 3 Kodeksu karnego; sąd ma możliwość wyjątkowo nie orzec dożywotniego zakazu).

Sąd obowiązkowo orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie ponownego skazania osoby prowadzącej pojazd mechaniczny w warunkach określonych w art. 42 § 3 (art. 42 § 4 Kodeksu karnego; jeśli poprzednio sąd z uwagi na wyjątkowe okoliczności nie orzekł dożywotniego zakazu, w przypadku ponownego skazania musi orzec dożywotni zakaz).

WAŻNE

W przypadku orzeczenia dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów, po upływie 15 lat wykonywania tego zakazu, istnieje możliwość złożenia do sądu wniosku o uznanie tego środka karnego za wykonany.

WYKROCZENIE

Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów – art. 86 § 2, art. 87 § 1a i 2 Kodeksu wykroczeń.

Sąd obowiązkowo orzeka zakaz prowadzenia pojazdów – art. 87 § 1, art. 94 § 1 Kodeksu wykroczeń.

Przepadek pojazdu mechanicznego

W wypadkach wskazanych w Kodeksie karnym sąd orzeka przepadek pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę w ruchu lądowym.

Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa pojazd nie stanowił wyłącznej własności sprawcy albo po popełnieniu przestępstwa sprawca zbył, darował lub ukrył podlegający przepadkowi pojazd, orzeka się przepadek równowartości pojazdu. Za równowartość pojazdu uznaje się wartość pojazdu określoną w polisie ubezpieczeniowej na rok, w którym popełniono przestępstwo, a w razie braku polisy – średnią wartość rynkową pojazdu odpowiadającego, przy uwzględnieniu marki, modelu, roku produkcji, typu nadwozia, rodzaju napędu i silnika, pojemności lub mocy silnika oraz przybliżonego przebiegu, pojazdowi prowadzonemu przez sprawcę, ustaloną na podstawie dostępnych danych, bez powoływania w tym celu biegłego.

Przepadku pojazdu mechanicznego oraz przepadku równowartości pojazdu nie orzeka się, jeżeli sprawca prowadził niestanowiący jego własności pojazd mechaniczny wykonując czynności zawodowe lub służbowe polegające na prowadzeniu pojazdu na rzecz pracodawcy.

W takim wypadku sąd orzeka nawiązkę w wysokości co najmniej 5000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Przepadku pojazdu mechanicznego oraz przepadku równowartości pojazdu nie orzeka się, jeżeli orzeczenie przepadku pojazdu mechanicznego jest niemożliwe lub niecelowe z uwagi na jego utratę przez sprawcę, zniszczenie lub znaczne uszkodzenie.

Sąd obowiązkowo orzeka przepadek w razie popełnienia przestępstwa określonego w art. 178a § 1 lub 4, chyba że zawartość alkoholu w organizmie sprawcy przestępstwa określonego w § 1 była niższa niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm3 w wydychanym powietrzu albo nie prowadziła do takiego stężenia. Sąd może odstąpić od orzeczenia przepadku, jeżeli zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami (art. 178a § 5 Kodeksu karnego).

Świadczenie pieniężne

W razie skazania sprawcy za przestępstwo określone w art. 178a § 1, art. 244 sąd obowiązkowo orzeka świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości od 5 000 zł do 60 000 zł.

W razie skazania sprawcy za przestępstwo określone w art. 178a § 4 (tj. recydywa) sąd obowiązkowo orzeka świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości od 10 000 zł do 60 000 zł.

Warunkowe umorzenie postępowania karnego

Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne (art. 66 Kodeksu karnego), jeżeli:

  • wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne,
  • okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości,
  • a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa;
  • warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.

Warunkowe umorzenie następuje na okres próby, który wynosi od 1 roku do 3 lat i biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia.

Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd może w okresie próby oddać sprawcę pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.

Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 1 roku do lat 2.

Sąd może również nałożyć na sprawcę inne obowiązki, np. zobowiązać skazanego do:

  • informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,
  • powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
  • poddania się terapii uzależnień.

Blokada alkoholowa

W sytuacji orzeczenia przez sąd zakazu prowadzenia pojazdów, po upływie połowy okresu zakazu można do sądu złożyć wniosek o zmianę sposobu wykonywania tego zakazu w ten sposób, że sąd może zezwolić na korzystanie z pojazdu wyposażonego w blokadę alkoholową.

Jeżeli zakaz prowadzenia pojazdów był wykonywany przez okres co najmniej połowy orzeczonego wymiaru, sąd może orzec o dalszym wykonywaniu tego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową, jeżeli postawa, właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz zachowanie w okresie wykonywania środka karnego uzasadniają przekonanie, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę nie zagraża bezpieczeństwu w komunikacji (art. 182a § 1 Kodeksu karnego wykonawczego).

Skrócenie okresu zakazu prowadzenia pojazdów

Sąd może po upływie połowy okresu, na który orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów, uznać je za wykonane, jeżeli skazany przestrzegał porządku prawnego, a środek karny był w stosunku do niego wykonywany przynajmniej przez 1 rok (art. 84 § 1 Kodeksu karnego).

Wyłączenie

Niestety, w przypadku popełnienia przestępstwa z art. 178a § 1 Kodeksu karnego (tj. prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego), przepisy nie pozwalają na skrócenie okresu zakazu.

Skrócenie okresu zakazu prowadzenia pojazdów będzie możliwe w szczególności w przypadku skazania na podstawie art. 180a i art. 244 Kodeksu karnego (tj. w sytuacji skazania za prowadzenie pojazdu w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów).

Jeżeli środek karny orzeczony został dożywotnio, sąd może uznać go za wykonany, jeżeli skazany przestrzegał porządku prawnego i nie zachodzi obawa ponownego popełnienia przestępstwa podobnego do tego, za które orzeczono środek karny, a środek karny był w stosunku do skazanego wykonywany przynajmniej przez 15 lat (art. 84 § 2a Kodeksu karnego).

Obrońca w sprawie karnej

Dobry adwokat do spraw karnych Poznań.

W celu należytej ochrony praw podejrzanego/oskarżonego wskazane jest korzystanie z pomocy obrońcy. Obrońcą może być jedynie adwokat lub radca prawny.

Obrońcę ustanawia podejrzany/oskarżony, udzielając mu pełnomocnictwa na piśmie albo ustnie do protokołu organu prowadzącego postępowanie karne.

Jeśli podejrzany/oskarżony jest pozbawiony wolności (tymczasowo aresztowany albo osadzony w zakładzie karnym w celu odbycia kary), obrońcę dla niego może również ustanowić inna osoba (np. członek rodziny, przyjaciel), o czym niezwłocznie zawiadamia się podejrzanego/oskarżonego.

Adwokat Poznań Radosław

Udostępnij ten artykuł